پهروهرده چییه ؟؟
لهلایهنmhamad
پهروهرده بریتییه له كارو هیلاك بوونێكی فكری مرۆڤ بۆ دۆزینهوهی گۆڕانێكی ئارهزومهندانه. ئاشكرایه شێوهی تێگهیشتنو پوختهی واتای ئهم پێناسهیه دهگۆڕێت به گۆڕانی كۆمهڵگاكان, چونكه زۆر بیروبۆچون ههن كه پهسهنده له كۆمهڵگایهكدا بهڵام لهوانهیه ڕوبهروی ناپهسندبوون بێتهوه لهكۆمهڵگایهكی تردا. ههندێك وای بۆ دهچن كه پهروهرده هونهرێكه لهژێر سایهیدا گهشهو پێشكهوتنی مرۆڤایهتی دهگوێزرێتهوه بهپێی قۆناغه جیاوازهكان, ئهم گواستنوهیهش دهبێت بگونجێت لهگهڵ تهمهن , پلهی پێگهیشتن و كامڵ بوونی كهسهكهدا. كهواته لهڕێگای كرداری پهروهردهوه گواڕانێكی سودبهخشی ههمهلایهنهی زانستی و خاوهن ئهزموونی ڕودهدات.
لهبهرئهوه ئێمه لهڕێگای پهروهردهوه ههوڵدهدهین كه منداڵ بتوانێت شێوازێكی خۆشگوزهرانی لهگهڵ ژیاندا بۆخۆی بدۆزێتهوه. ههروههابۆگهشهپێدانی تواناكانی بهدهنی ورۆحی و گهیشتن به پێگهیشتن و كامڵبونێكی ئارهزومهندانه.وه بۆگواستنهوهی پرێنسیپهكانی بیركردنهوهو ههستكردن و ههوڵدان و كاركردنێكی مدروس بێت. ههروهها بۆ گواستنهوهی شارستانیهتی مرۆڤ ,دوای ههڵسهنگاندن و دهوڵهمهندكردنی بۆ وهچهنوێكانمان. وهبتوانرێت تواناو ئارهزوه شاراوهكانی منداڵ بدۆزرێتهوهو ههروهها ئاڕاسته بكرێت بهرهو ئهو لایهنانهی كه پێویستییهتی بهئهنجامی بگهێنێت وببێته دهستكهوتی.
تهوهرهكانی كاری پهروهرده
كاری پهروهردهیی لهچهند تهوهرهیهكدا خۆی دهبینێتهوه، یهكێك لهوانه
تهوهرهی یهكهم : پهروهردهیی جهستهیییه، چونكه لهش گرنگی تایبهتی ههیه ئهگهر چی زیندو بێت یاخود مردو.
تهوهری دوههمی گرنگی دهداته لایهنی پهروهردهی تواناكانی مێشك(هزرییهكان) وهك؛ لهبهركردن (ڕهوانكردن), دركپێكردن, تاوتوێكردنی واتاكان, ووردبینیو, ورهبهرزی، تهنانهت داڕشتنهوهی مێشك لهڕێگای دۆزینهوهی پهیوهندییهكانی نێوان پێكهاتهكانی مێشك, بهجۆرێك بێت كه ببێته مایهی گهشهپێدانی ئهو بهشانهی كه بهكاری مێشكهوه بهندن بهشێوهیهكی گونجاوو هاوسهنگ.
تهوهری سێههم, گرنگی دهداته لایهنه رۆحییهكان (ههستو نهست) چونكه مهبهستی سهرهكی لهم لایهنهدا بریتییه لهئاڕاستهكردنی لایهنی رۆحی منداڵ. بێگومانی ههندێكجار دهبێت باسی ژیان بۆ منداڵ بكرێت وههندێكجاری دی باسی دروستكردنی ژیانی بۆ بكرێت. وهله پهروهردهدا پێویسته پێلهسهر ئهوه دابگیرێت كه منداڵ چۆن فێری رۆحێتی ههست بهلێپرسراوێتی دهبێت, یهكهمجار بهرامبهر بهزاتی خۆی پاشان بهرامبهر دروستكهریو ئینجا كۆمهڵ و سروشت .بۆ ئهوهی نهستو لاشهی بگهێنێته بهرزترین پلهكانی جوانیو كامڵ بوون. ههروهها تاكو بتوانێت دهستهبهری پێویستییهكانی بكات لهپێناوی دابینكردنی داهاتوی, پاشان ئاراستهكردنی بۆ بهدیهێنانی ئاوات وئامانجی كۆمهڵهكهیی وه دینهكهی.
پێویستی و گرنگێتی پهروهرده
پهروهرده پێویسته بۆ ژیانی مرۆڤ . ئهو كهسهی پهروهردهی وهر نهگرتوه, تهنها خۆی لهدهست نادات بهڵكو لهبۆچونی كۆمهڵایهتیدا دهبێته گهورهترین خهسارهت بهسهر كۆمهڵهوه.
بێگومان ئهمانه ئهوه دهسهلمێنن كه پهروهرده زۆر گرنگه بۆ مرۆڤ وهك تاكێك بهتایبهتی بۆ كۆمهڵ بهگشتی. جۆری كایگهریشی لهسهر ئاستی تاكێك , ههردوو لایهنی ماددیو مهعنهوی دهگرێتهوه. ئهمه جگه لهوهی لهسهر ئاستی كۆمهڵ ڕۆڵی گرنگی دهبێت لهپێشخستن و سهرخستنی دا بهگشتی.
سودهكانی پهروهرده
پهروهرده سودهكانی زۆرن لهوانه:
1.لهسهر ئاستی ڕامیاری:
پهروهرده دهبێته هۆی خولقاندنی گهشهو گۆڕانی كۆمهڵ، ههروهها دهبێته دروستكهری بزوێنهری پێشكهوتن وتازهگهری لهلای تاكهكانی كۆمهڵ. وهدهتوانرێت بههۆیهوه دهوڵهت بكرێته دهوڵهتێكی میللی وخهڵك ویست، دهوڵهتێك بێت بتوانێت ببێته دامهزرێنهری ئهو رێكخراوانهی كه دروستكهری هۆكارهكانی پێشكهوتنی كۆمهڵ ئامانجیانهو, بۆئهم ئامانجهشیان كار دهكهن تاكو ڕێگاكانی پێشكهوتن بگهێننه نێوهندی خهڵكی.
2. لهسهر ئاستی كۆمهڵایهتی:
پهروهرده دهتوانێت لهسهر ئاستی كۆمهڵایهتی تاكێكی سودبهخشی چاك بۆ كۆمهڵ و ووڵاتهكهی پێبگهێنێت. تاكو بتوانێت كار بكات له پێناوی خزمهتكردنی كۆمهڵهكهی، ههر پهروهردهیه لهسهرخۆ دهبێته هۆی پێناساندنی دنیای دهوروبهر به منداڵ. خۆ ئهگهر منداڵ پهروهردهكهی پهروهردهیهكی چاك نهبوو ئهوا گهورهبونیشی كهورهبونێكی چاك نابێت وبهتهنها لهخولی زاتی خۆی زیاتر كهسی تر نابینێت وههر بهتهنهابۆ مهبهستهكانی زاتیخۆی كاردهكات. چونكه لهڕاستیدا لهڕێگای پهروهردهی باشهوه دهتوانرێت وا له منداڵ بكرێت ههست بهلێپرسراوێتی بكات, ههروهها ئهركی سهر شانێتی كه ئاوڕبداتهوه له خواست و ویست ومافی كهسانی دهوروبهری, وه گرنگی بدات بهو كهسانه كه پێویستیان بهیارمهتی دهبێت.
3. لهسهر ئاستی ئابوری:
پهروهرده توانای خولقاندنی تاكێكی بههرهمهندی توانابهخشی بهرههمهێنی دهبێت بۆ كۆمهڵ و بۆ ووڵاتهكهی، ههروهها ئهو تاكه لهڕوی ئابورییهوه بهتوانایه بۆ بهرزكردنهوهی ئاستی بهرههمهێنان چ لهڕوی كهمیهتهوه بێت یان نهوعیهت . دهتوانێ ئابوری گشتی دهوڵهت بگهیێنێته ئاستی خود گوزهرانیی (الاكتفاو الژاتی). بێگومان ئهو تاكه دروست دهبێت لهڕێگای پهروهردهوه. ئهو پهروهردهیهش لهڕێگای فێركردن وڕاهێنانهوه دهكرێت لهسهر شێوازهكانی باشتركردن وزۆرتركردنی بهرههم بۆ بهرزترین ئاست، بهكهمترین ڕێژهی تێچون.
4. لهسهر ئاستی ڕۆشنبیری:
ئهگهر وامان پێناسهكرد, كه پهروهرده بریتییه له كۆمهڵێك زانست وزانیاریو ئاكارو, هونهرو, ئهدهب و, خونهریته باوهكانی ناو كۆمهڵ و, گهلێكی دیكه له بهها كۆمهڵایهتییهكان. لهڕاستیدا لێرهدا دهتوانین بڵێین كه پهروهرده ڕۆڵی كاریگهر دهبینێت بۆ سود وهرگرتن له ههموو ئهم لایهنانهی كه باسمان كردوه.
لهڕێگای پهروهردهوه دهتوانرێت سی ئهركی گهوره جێبهجێ بكرێت.
ا. ڕهخنهی ڕۆشنبیری.
ب. گواستنهوهی ڕۆشنبیری.
ج. دهوڵهمهندكردنی ڕۆشنبیری.
5. لهسهر ئاستی ئاكارو مهعنهوی
لهبهرئهوه ئێمه لهڕێگای پهروهردهوه ههوڵدهدهین كه منداڵ بتوانێت شێوازێكی خۆشگوزهرانی لهگهڵ ژیاندا بۆخۆی بدۆزێتهوه. ههروههابۆگهشهپێدانی تواناكانی بهدهنی ورۆحی و گهیشتن به پێگهیشتن و كامڵبونێكی ئارهزومهندانه.وه بۆگواستنهوهی پرێنسیپهكانی بیركردنهوهو ههستكردن و ههوڵدان و كاركردنێكی مدروس بێت. ههروهها بۆ گواستنهوهی شارستانیهتی مرۆڤ ,دوای ههڵسهنگاندن و دهوڵهمهندكردنی بۆ وهچهنوێكانمان. وهبتوانرێت تواناو ئارهزوه شاراوهكانی منداڵ بدۆزرێتهوهو ههروهها ئاڕاسته بكرێت بهرهو ئهو لایهنانهی كه پێویستییهتی بهئهنجامی بگهێنێت وببێته دهستكهوتی.
تهوهرهكانی كاری پهروهرده
كاری پهروهردهیی لهچهند تهوهرهیهكدا خۆی دهبینێتهوه، یهكێك لهوانه
تهوهرهی یهكهم : پهروهردهیی جهستهیییه، چونكه لهش گرنگی تایبهتی ههیه ئهگهر چی زیندو بێت یاخود مردو.
تهوهری دوههمی گرنگی دهداته لایهنی پهروهردهی تواناكانی مێشك(هزرییهكان) وهك؛ لهبهركردن (ڕهوانكردن), دركپێكردن, تاوتوێكردنی واتاكان, ووردبینیو, ورهبهرزی، تهنانهت داڕشتنهوهی مێشك لهڕێگای دۆزینهوهی پهیوهندییهكانی نێوان پێكهاتهكانی مێشك, بهجۆرێك بێت كه ببێته مایهی گهشهپێدانی ئهو بهشانهی كه بهكاری مێشكهوه بهندن بهشێوهیهكی گونجاوو هاوسهنگ.
تهوهری سێههم, گرنگی دهداته لایهنه رۆحییهكان (ههستو نهست) چونكه مهبهستی سهرهكی لهم لایهنهدا بریتییه لهئاڕاستهكردنی لایهنی رۆحی منداڵ. بێگومانی ههندێكجار دهبێت باسی ژیان بۆ منداڵ بكرێت وههندێكجاری دی باسی دروستكردنی ژیانی بۆ بكرێت. وهله پهروهردهدا پێویسته پێلهسهر ئهوه دابگیرێت كه منداڵ چۆن فێری رۆحێتی ههست بهلێپرسراوێتی دهبێت, یهكهمجار بهرامبهر بهزاتی خۆی پاشان بهرامبهر دروستكهریو ئینجا كۆمهڵ و سروشت .بۆ ئهوهی نهستو لاشهی بگهێنێته بهرزترین پلهكانی جوانیو كامڵ بوون. ههروهها تاكو بتوانێت دهستهبهری پێویستییهكانی بكات لهپێناوی دابینكردنی داهاتوی, پاشان ئاراستهكردنی بۆ بهدیهێنانی ئاوات وئامانجی كۆمهڵهكهیی وه دینهكهی.
پێویستی و گرنگێتی پهروهرده
پهروهرده پێویسته بۆ ژیانی مرۆڤ . ئهو كهسهی پهروهردهی وهر نهگرتوه, تهنها خۆی لهدهست نادات بهڵكو لهبۆچونی كۆمهڵایهتیدا دهبێته گهورهترین خهسارهت بهسهر كۆمهڵهوه.
بێگومان ئهمانه ئهوه دهسهلمێنن كه پهروهرده زۆر گرنگه بۆ مرۆڤ وهك تاكێك بهتایبهتی بۆ كۆمهڵ بهگشتی. جۆری كایگهریشی لهسهر ئاستی تاكێك , ههردوو لایهنی ماددیو مهعنهوی دهگرێتهوه. ئهمه جگه لهوهی لهسهر ئاستی كۆمهڵ ڕۆڵی گرنگی دهبێت لهپێشخستن و سهرخستنی دا بهگشتی.
سودهكانی پهروهرده
پهروهرده سودهكانی زۆرن لهوانه:
1.لهسهر ئاستی ڕامیاری:
پهروهرده دهبێته هۆی خولقاندنی گهشهو گۆڕانی كۆمهڵ، ههروهها دهبێته دروستكهری بزوێنهری پێشكهوتن وتازهگهری لهلای تاكهكانی كۆمهڵ. وهدهتوانرێت بههۆیهوه دهوڵهت بكرێته دهوڵهتێكی میللی وخهڵك ویست، دهوڵهتێك بێت بتوانێت ببێته دامهزرێنهری ئهو رێكخراوانهی كه دروستكهری هۆكارهكانی پێشكهوتنی كۆمهڵ ئامانجیانهو, بۆئهم ئامانجهشیان كار دهكهن تاكو ڕێگاكانی پێشكهوتن بگهێننه نێوهندی خهڵكی.
2. لهسهر ئاستی كۆمهڵایهتی:
پهروهرده دهتوانێت لهسهر ئاستی كۆمهڵایهتی تاكێكی سودبهخشی چاك بۆ كۆمهڵ و ووڵاتهكهی پێبگهێنێت. تاكو بتوانێت كار بكات له پێناوی خزمهتكردنی كۆمهڵهكهی، ههر پهروهردهیه لهسهرخۆ دهبێته هۆی پێناساندنی دنیای دهوروبهر به منداڵ. خۆ ئهگهر منداڵ پهروهردهكهی پهروهردهیهكی چاك نهبوو ئهوا گهورهبونیشی كهورهبونێكی چاك نابێت وبهتهنها لهخولی زاتی خۆی زیاتر كهسی تر نابینێت وههر بهتهنهابۆ مهبهستهكانی زاتیخۆی كاردهكات. چونكه لهڕاستیدا لهڕێگای پهروهردهی باشهوه دهتوانرێت وا له منداڵ بكرێت ههست بهلێپرسراوێتی بكات, ههروهها ئهركی سهر شانێتی كه ئاوڕبداتهوه له خواست و ویست ومافی كهسانی دهوروبهری, وه گرنگی بدات بهو كهسانه كه پێویستیان بهیارمهتی دهبێت.
3. لهسهر ئاستی ئابوری:
پهروهرده توانای خولقاندنی تاكێكی بههرهمهندی توانابهخشی بهرههمهێنی دهبێت بۆ كۆمهڵ و بۆ ووڵاتهكهی، ههروهها ئهو تاكه لهڕوی ئابورییهوه بهتوانایه بۆ بهرزكردنهوهی ئاستی بهرههمهێنان چ لهڕوی كهمیهتهوه بێت یان نهوعیهت . دهتوانێ ئابوری گشتی دهوڵهت بگهیێنێته ئاستی خود گوزهرانیی (الاكتفاو الژاتی). بێگومان ئهو تاكه دروست دهبێت لهڕێگای پهروهردهوه. ئهو پهروهردهیهش لهڕێگای فێركردن وڕاهێنانهوه دهكرێت لهسهر شێوازهكانی باشتركردن وزۆرتركردنی بهرههم بۆ بهرزترین ئاست، بهكهمترین ڕێژهی تێچون.
4. لهسهر ئاستی ڕۆشنبیری:
ئهگهر وامان پێناسهكرد, كه پهروهرده بریتییه له كۆمهڵێك زانست وزانیاریو ئاكارو, هونهرو, ئهدهب و, خونهریته باوهكانی ناو كۆمهڵ و, گهلێكی دیكه له بهها كۆمهڵایهتییهكان. لهڕاستیدا لێرهدا دهتوانین بڵێین كه پهروهرده ڕۆڵی كاریگهر دهبینێت بۆ سود وهرگرتن له ههموو ئهم لایهنانهی كه باسمان كردوه.
لهڕێگای پهروهردهوه دهتوانرێت سی ئهركی گهوره جێبهجێ بكرێت.
ا. ڕهخنهی ڕۆشنبیری.
ب. گواستنهوهی ڕۆشنبیری.
ج. دهوڵهمهندكردنی ڕۆشنبیری.
5. لهسهر ئاستی ئاكارو مهعنهوی
ئامانجهكانی پهروهرده
1. ئامانجی پهروهرده ههوڵدانه بۆ دۆزینهوهی مرۆڤێكی سهربهست و, دهربازبو لهههموو جۆره كۆتوپێوهندێكی چهوسانهوهو كۆیلایهتی بوون بۆ كهسانی دیكه. ههروهها ڕزگاربوو لهههموو جۆره تاوانێك ولادانێكی كۆمهڵاتی بێت یان مرۆڤایهتی.
2. ئێمه دهتوانین لهڕێگای پهروهردهوه كهسایهتیییهكی دهركهوتوی درهوشهدار دروست بكهین لهڕوی باشی ئاكارو ههڵسوكهوتهوه, چاكخوازیو مرۆڤایهتی, كامڵبوو لهڕوی ههست و سۆزو ژیریهوه, وه بهتوانا بێت بۆ سهلماندنی زاتی خۆی له مهیدانی ژیانی كهسایهتی خۆیدا چ لهناو كۆمهڵهكهیدا, وه ئاماده بێت بۆ پابهندبونی بهههموو زهبتو رهبته كۆمهڵایهتیییهكانهوه. وه ئێمه دهتوانین له ڕێگای پهروهردهوه, كهسایهتیهكی بۆ دابڕێژین بهشێوهیهك گونجاوبێت لهگهڵ ههموو بهها بهرزهكانی مرۆڤایهتیدا.
3. وه ئێمه لهتواناماندایه لهڕێگای پهروهردهوه كهسایهتی ئهو تاكه بگۆڕین, كه ههر له منداڵییهوه بهوه پێناسه دهكرێت كه تهنها ههڵگری كۆمهڵێك نهریتی حهیوانییه(ئاژهڵییه), بۆ مرۆڤێك كه ههڵگری ئایین وئامۆژگاریییهكانی بێت, وه ببێته پێشڕهوو نمونهو بههای بنهما ڕاستهكان, ههروهها دڕهنگ بێت یان زوو دهبیته مایهی قازانج له ژیاندا بۆ خۆیو خێزانهكهی, وه دهتوانێت ڕۆڵێكی كاریگهر ببینێت له ناو كۆمهڵهكهیدا.
4. ههروهها ئێمه دهمانهوێت له ڕێگای پهروهردهوه, تاكێك بدۆزینهوه كه جیاواز بێت لهڕوی كهسایهتییهوه بۆ چاكیو
پێگهیشتویی (كامڵ بێت وهك كهسایهتی).وه بتوانێت ڕێز بگرێت له مافهكانی كۆمهڵهكهی, وه بڕوای به سهربهستییه بنچینییهكان ههبێت, ههروهها لهو بابهتانه تێبگات كه پهیوهندی ههیه به بنچینهی ئهركهكانی حاكمیهتهوه بهسهر جیهاندا لهڕوی ناكۆكیو, دوبارهبونهوهو, هاوشێواندن(تگابق)دا
1. ئامانجی پهروهرده ههوڵدانه بۆ دۆزینهوهی مرۆڤێكی سهربهست و, دهربازبو لهههموو جۆره كۆتوپێوهندێكی چهوسانهوهو كۆیلایهتی بوون بۆ كهسانی دیكه. ههروهها ڕزگاربوو لهههموو جۆره تاوانێك ولادانێكی كۆمهڵاتی بێت یان مرۆڤایهتی.
2. ئێمه دهتوانین لهڕێگای پهروهردهوه كهسایهتیییهكی دهركهوتوی درهوشهدار دروست بكهین لهڕوی باشی ئاكارو ههڵسوكهوتهوه, چاكخوازیو مرۆڤایهتی, كامڵبوو لهڕوی ههست و سۆزو ژیریهوه, وه بهتوانا بێت بۆ سهلماندنی زاتی خۆی له مهیدانی ژیانی كهسایهتی خۆیدا چ لهناو كۆمهڵهكهیدا, وه ئاماده بێت بۆ پابهندبونی بهههموو زهبتو رهبته كۆمهڵایهتیییهكانهوه. وه ئێمه دهتوانین له ڕێگای پهروهردهوه, كهسایهتیهكی بۆ دابڕێژین بهشێوهیهك گونجاوبێت لهگهڵ ههموو بهها بهرزهكانی مرۆڤایهتیدا.
3. وه ئێمه لهتواناماندایه لهڕێگای پهروهردهوه كهسایهتی ئهو تاكه بگۆڕین, كه ههر له منداڵییهوه بهوه پێناسه دهكرێت كه تهنها ههڵگری كۆمهڵێك نهریتی حهیوانییه(ئاژهڵییه), بۆ مرۆڤێك كه ههڵگری ئایین وئامۆژگاریییهكانی بێت, وه ببێته پێشڕهوو نمونهو بههای بنهما ڕاستهكان, ههروهها دڕهنگ بێت یان زوو دهبیته مایهی قازانج له ژیاندا بۆ خۆیو خێزانهكهی, وه دهتوانێت ڕۆڵێكی كاریگهر ببینێت له ناو كۆمهڵهكهیدا.
4. ههروهها ئێمه دهمانهوێت له ڕێگای پهروهردهوه, تاكێك بدۆزینهوه كه جیاواز بێت لهڕوی كهسایهتییهوه بۆ چاكیو
پێگهیشتویی (كامڵ بێت وهك كهسایهتی).وه بتوانێت ڕێز بگرێت له مافهكانی كۆمهڵهكهی, وه بڕوای به سهربهستییه بنچینییهكان ههبێت, ههروهها لهو بابهتانه تێبگات كه پهیوهندی ههیه به بنچینهی ئهركهكانی حاكمیهتهوه بهسهر جیهاندا لهڕوی ناكۆكیو, دوبارهبونهوهو, هاوشێواندن(تگابق)دا
* لهسهر ڕێگای پهروهرده:
پێویسته بۆ پهروهردهی منداڵ ئاوڕیپَك لهم خاڵانهی لای خوارهوه بدرێتهوه.
1. پێویسته ناسینو تێگهیشتن ههبێت وهك زاتێكو سروشتی كهسایهتی ئهو زاته, وه ئایا بنهمای دروستبونی فتری ئهو زاته لهسهر شهڕدروست بووه یان لهسهر خێر یان بێلایهنه له خێرو شهڕ؟وه ئایا كهسێكی تاوانباره یان بێتاوان؟
2. زانینی پهیوهندی ئهو مرۆڤهوه به دنیای دهوروبهری وه بهسروشتهوه, وه ئایا تهنها ناوهندێكه لهنێوان دستهڵاتدارو بێدهستهڵاتدا؟ یاخود ناوهندێكی بهشداره؟ ئایا دهبێت مرۆڤ ههڵوێستێكی تهواو تهسلیمكاری(بێدهستهڵاتانهی) ههبێت لهم جیهانهدا؟ یان دهتوانێت بهشداری بكات له ڕوداو ڕواڵهتهكانیداو بهكاریان بهێنێت له پێناوی بهرژهوهندییه تایبهتیهكانی خۆیدا.؟
3. دراسهكردنی بهها كۆمهڵایهتییهكان, وهناسین و جیاكردنهوهی باره ڕاستهكانی له باره لاوازو چهوتهكان, ههروهها دۆزینهوهی ئهوانهیان كه پابهنده به ڕابوردوهوه, وهئهوانهشیان كهپابهنده به ئێستامانهوه. وه ئایا بیرو بۆچونی ئهم بههایانه ههڵێنجراون لهباوهڕوفكرێكی ماددیانهوه بێت یاخود مهعنهوی یان ههردوكیان؟ وهئایا بنهماكانی لهدینهوه هاتوه یان له باوهڕێكی زانستیانهوه؟
4. زانینی بیروبۆچونهكان و فهلسهفهی ژیان, وه دیاریكردنی واتاو ناوهرۆكی ژیان بهپێی ئهو بیردۆزانه. وهبۆ دۆزینهوهی جۆری پهیوهندی ههڵبهستراو لهنێوان ئهمانهو كۆمهڵدا، وه كێیه باشترین كهسی زۆر بهتوانا بهپێی بۆچونی باوهڕی خهڵكیو فهلسهفهی ژیان؟ وه ئایا ژیان چۆن دهبینێتهوه؟ وای دهبینێ كه دامهزرابێت لهسهر هاوڕێكیو تێگهیشتن لهبهرامبهر یان دامهزراوه لهسهر نارێكیو ناكۆكیو جیاوازی بیرو بۆچون؟
5. زانینی ئهو پرێنسیپڵانهی كه ژیانی لهسهر پێكهاتوه, وه ئایا دروست بووه لهسهر بون وه دروستبون(الكینونه والصیروره) , وه ئایا دهبێت ملكهچی ئهوههموو بیروبۆچونانه بین كه تا ئهمڕۆكه لهسهری رۆیشتون, یاخود دهبێت ههوڵی گۆڕانیان بدهین؟ تا چهنده سنوری ئهو گۆڕانكاریهو كارپێكردنی؟ تا چهندو چۆن ئهركو ماندوبونێكمان پێویسته بهكاری بهێنین له سنوری ئهو گۆڕانكاریانهدا؟
پرینسیپهكانی پهروهرده
ههموو رێكخراوێكی پهروهردهیی دادهمهزرێت لهسهر كۆمهڵێك بنهماو پرینسیپی تایبهت, وه ههموو پهروهردكارێك دهتوانێت لهسنوری كارهكهیدا سهربهستی وهربگرێت ئهگهر ئهو بنهماو پرینسیپانهی كردبوه سهرچاوهی كاركردنی. وه ئهو بنهمایانه گهلێك ههمهچهشنهو بێشومارن, بهڵام ئێمه لێرهدا دهستنیشانی ههندێكتان بۆ دهكهین.
1. پرینسیپی تهواوكهر (الكمال):
پهروهرده مهبهستێتی وا له كهسی پهروهردكار بكات لا بكاتهوه لهو بابهتهی كه ئهوی تێدایه دهرباز بێت یان دهربچێت بهرهو ئهو بابهتهی كه ئێمه مهبهستمانه. وه بتوانێ بابهتهكه لهباری كهموكوڕیییهوه ڕزگار بكات وههڵیكێشێت تا بیگهێنێته قۆناغێ تێروتهسهلی تهواو.
2. پرینسیپی چالاكی سهربهست :
پهروهرده ئامانجێتتی وسوره لهسهر ئهوهی كه دهبێت زات لهڕێگای بهكاهێنانی ههستهكانی خۆیهوه ههست بهشتهكانی دهوروبهری بكات وهبهشێوهیهكی پراكتیكی لهووانه وهههستی دهستلێدا و نامكردن… هتد. بۆ ئهوه لهڕێگای زاتی خۆیهوه باشیوخراپی شتهكانی بۆ دهر بكهوێت, ههروهها ههر زاتی خۆی هیلاكیو ناخۆشیو خۆشییهكان تاقی بكاتهوه.
پێویسته بۆ پهروهردهی منداڵ ئاوڕیپَك لهم خاڵانهی لای خوارهوه بدرێتهوه.
1. پێویسته ناسینو تێگهیشتن ههبێت وهك زاتێكو سروشتی كهسایهتی ئهو زاته, وه ئایا بنهمای دروستبونی فتری ئهو زاته لهسهر شهڕدروست بووه یان لهسهر خێر یان بێلایهنه له خێرو شهڕ؟وه ئایا كهسێكی تاوانباره یان بێتاوان؟
2. زانینی پهیوهندی ئهو مرۆڤهوه به دنیای دهوروبهری وه بهسروشتهوه, وه ئایا تهنها ناوهندێكه لهنێوان دستهڵاتدارو بێدهستهڵاتدا؟ یاخود ناوهندێكی بهشداره؟ ئایا دهبێت مرۆڤ ههڵوێستێكی تهواو تهسلیمكاری(بێدهستهڵاتانهی) ههبێت لهم جیهانهدا؟ یان دهتوانێت بهشداری بكات له ڕوداو ڕواڵهتهكانیداو بهكاریان بهێنێت له پێناوی بهرژهوهندییه تایبهتیهكانی خۆیدا.؟
3. دراسهكردنی بهها كۆمهڵایهتییهكان, وهناسین و جیاكردنهوهی باره ڕاستهكانی له باره لاوازو چهوتهكان, ههروهها دۆزینهوهی ئهوانهیان كه پابهنده به ڕابوردوهوه, وهئهوانهشیان كهپابهنده به ئێستامانهوه. وه ئایا بیرو بۆچونی ئهم بههایانه ههڵێنجراون لهباوهڕوفكرێكی ماددیانهوه بێت یاخود مهعنهوی یان ههردوكیان؟ وهئایا بنهماكانی لهدینهوه هاتوه یان له باوهڕێكی زانستیانهوه؟
4. زانینی بیروبۆچونهكان و فهلسهفهی ژیان, وه دیاریكردنی واتاو ناوهرۆكی ژیان بهپێی ئهو بیردۆزانه. وهبۆ دۆزینهوهی جۆری پهیوهندی ههڵبهستراو لهنێوان ئهمانهو كۆمهڵدا، وه كێیه باشترین كهسی زۆر بهتوانا بهپێی بۆچونی باوهڕی خهڵكیو فهلسهفهی ژیان؟ وه ئایا ژیان چۆن دهبینێتهوه؟ وای دهبینێ كه دامهزرابێت لهسهر هاوڕێكیو تێگهیشتن لهبهرامبهر یان دامهزراوه لهسهر نارێكیو ناكۆكیو جیاوازی بیرو بۆچون؟
5. زانینی ئهو پرێنسیپڵانهی كه ژیانی لهسهر پێكهاتوه, وه ئایا دروست بووه لهسهر بون وه دروستبون(الكینونه والصیروره) , وه ئایا دهبێت ملكهچی ئهوههموو بیروبۆچونانه بین كه تا ئهمڕۆكه لهسهری رۆیشتون, یاخود دهبێت ههوڵی گۆڕانیان بدهین؟ تا چهنده سنوری ئهو گۆڕانكاریهو كارپێكردنی؟ تا چهندو چۆن ئهركو ماندوبونێكمان پێویسته بهكاری بهێنین له سنوری ئهو گۆڕانكاریانهدا؟
پرینسیپهكانی پهروهرده
ههموو رێكخراوێكی پهروهردهیی دادهمهزرێت لهسهر كۆمهڵێك بنهماو پرینسیپی تایبهت, وه ههموو پهروهردكارێك دهتوانێت لهسنوری كارهكهیدا سهربهستی وهربگرێت ئهگهر ئهو بنهماو پرینسیپانهی كردبوه سهرچاوهی كاركردنی. وه ئهو بنهمایانه گهلێك ههمهچهشنهو بێشومارن, بهڵام ئێمه لێرهدا دهستنیشانی ههندێكتان بۆ دهكهین.
1. پرینسیپی تهواوكهر (الكمال):
پهروهرده مهبهستێتی وا له كهسی پهروهردكار بكات لا بكاتهوه لهو بابهتهی كه ئهوی تێدایه دهرباز بێت یان دهربچێت بهرهو ئهو بابهتهی كه ئێمه مهبهستمانه. وه بتوانێ بابهتهكه لهباری كهموكوڕیییهوه ڕزگار بكات وههڵیكێشێت تا بیگهێنێته قۆناغێ تێروتهسهلی تهواو.
2. پرینسیپی چالاكی سهربهست :
پهروهرده ئامانجێتتی وسوره لهسهر ئهوهی كه دهبێت زات لهڕێگای بهكاهێنانی ههستهكانی خۆیهوه ههست بهشتهكانی دهوروبهری بكات وهبهشێوهیهكی پراكتیكی لهووانه وهههستی دهستلێدا و نامكردن… هتد. بۆ ئهوه لهڕێگای زاتی خۆیهوه باشیوخراپی شتهكانی بۆ دهر بكهوێت, ههروهها ههر زاتی خۆی هیلاكیو ناخۆشیو خۆشییهكان تاقی بكاتهوه.
3. پرینسیپی ڕهچهڵهكی تاككهسی:
ڕاسته لهلایهك مرۆڤ گیانلهبهرێكی كۆمهڵایهتییه, وه لهلایهكی دیكهوه تاكێكی سهربهخۆیه له فكرو پلان و ئامانجه تایبهتییهكانی خۆیدا. ههر لهبهرئهوهیه مافی دهبێت كه خۆی پلانی ژیانی خۆی دابڕێژێت و ڕێكی بخات. وه دهتوانێت بهشداری ههموو ئهو شتانه بكات كه ڕێگهپێدراون (مشروع) , وهدهتوانێت بڕیاری گونجاویان لهسهر بدات. ئهگهر بڕیارهكان تاكهكهسی بوون هیچ حسابێك بۆلایهنه كۆمهڵایهتییهكانی دیكه نهكرا, لهوانه ئهو تاكا تارادهیهك توشی ههڵوێستێكی شهرمهزاریانه ببێت یان گازندهی لێبكرێت. بهڵام لهگهڵ ئهوهشدا ناگاته ئهو ئاستهی كه بێبهش بكرێت لهمافهكانی خۆی.
4. پرینسیپی چاوهدێری باری كۆمهڵایهتی :
5- پرینسیپی سهربهست :
وهك دهزانین ووشهی سهربهست گهلێك بهرفراوانتره له وشهی ڕزگاربون، مهبهست لهسهربهستبون ئهوه دهگرێتهوه كه بوارێكی ڕێگه پێدراو ئاماده بكرێت لهبهردهم مرۆڤدا, لهپێناوی بهرزیو سهربڵند بونی. نهك بهتهنها لهچێوهی قهدهری خۆیدا بمێنێتهوه, وه ئهم قهدهرهش بهئارهزوی خۆی بۆ كوێی بوێت فڕێی بداته چهپهكێكهوه. بهڵكو ئهو سهربهستییه ڕێگهنادات توشی ونبون بێت, وهڕزگاری دهكات لهدهستهڵاتی شتهكۆنهكان، وه ڕێگه نادات له سنوری خۆشی دهربچێت
ڕاسته لهلایهك مرۆڤ گیانلهبهرێكی كۆمهڵایهتییه, وه لهلایهكی دیكهوه تاكێكی سهربهخۆیه له فكرو پلان و ئامانجه تایبهتییهكانی خۆیدا. ههر لهبهرئهوهیه مافی دهبێت كه خۆی پلانی ژیانی خۆی دابڕێژێت و ڕێكی بخات. وه دهتوانێت بهشداری ههموو ئهو شتانه بكات كه ڕێگهپێدراون (مشروع) , وهدهتوانێت بڕیاری گونجاویان لهسهر بدات. ئهگهر بڕیارهكان تاكهكهسی بوون هیچ حسابێك بۆلایهنه كۆمهڵایهتییهكانی دیكه نهكرا, لهوانه ئهو تاكا تارادهیهك توشی ههڵوێستێكی شهرمهزاریانه ببێت یان گازندهی لێبكرێت. بهڵام لهگهڵ ئهوهشدا ناگاته ئهو ئاستهی كه بێبهش بكرێت لهمافهكانی خۆی.
4. پرینسیپی چاوهدێری باری كۆمهڵایهتی :
5- پرینسیپی سهربهست :
وهك دهزانین ووشهی سهربهست گهلێك بهرفراوانتره له وشهی ڕزگاربون، مهبهست لهسهربهستبون ئهوه دهگرێتهوه كه بوارێكی ڕێگه پێدراو ئاماده بكرێت لهبهردهم مرۆڤدا, لهپێناوی بهرزیو سهربڵند بونی. نهك بهتهنها لهچێوهی قهدهری خۆیدا بمێنێتهوه, وه ئهم قهدهرهش بهئارهزوی خۆی بۆ كوێی بوێت فڕێی بداته چهپهكێكهوه. بهڵكو ئهو سهربهستییه ڕێگهنادات توشی ونبون بێت, وهڕزگاری دهكات لهدهستهڵاتی شتهكۆنهكان، وه ڕێگه نادات له سنوری خۆشی دهربچێت
ئامادهکردنی : شنۆ عوسمان
سهرچاوه :اڵاسره والطفل المشاكس ,د.علی القائمی
میوزیك
